Zbliżające się Narodowe Święto Niepodległości powoduje, że temat patriotyzmu znowu - na chwilę - zyska medialny rozgłos, choć najpewniej nie stanie się przedmiotem rzeczowej debaty publicznej, w której ktoś skupi uwagę milionowej publiczności, stawiając ważne pytanie: jakiego patriotyzmu tak naprawdę potrzebujemy?
Bo nad tym rzadko się zastanawiamy. Ogólnie rzecz biorąc w publicznych dyskursach dominują dwa podejścia. Jedno, bardziej romantyczne, tradycyjne, traktujące patriotyzm jako pewien stan emocjonalny względem Ojczyzny, który ma się manifestować w demonstracyjnej symbolice: polskiej fladze na balkonie czy hymnie odśpiewanym z kibicami na stadionie. Drugie, bardziej pozytywistyczne, niektórzy powiedzą - "nowoczesne", które próbuje utożsamiać patriotyzm z postawą obywatelską, zaangażowaniem w życie społeczności lokalnej czy płaceniem podatków.
Problem w tym, że na gruncie tych samych dyskursów oba rozumienia patriotyzmu stoją wobec siebie w opozycji, wzajemnie się wykluczając, a nie uzupełniając. Można więc być "prawdziwym patriotą", ale tylko w ramach jednego z dwóch aksjologicznych uniwersów. Dla patriotów-romantyków, pozytywiści to nie patrioci. I na odwrót.
W toku własnych badań nad młodzieżą studencką w Polsce zadałem sobie trud zdiagnozowania, który z tych modeli dominuje w postawach tej grupy. W tym celu zadałem pytanie:
Która z poniższych form aktywności jest Pana/i zdaniem wyrazem postawy patriotycznej. Proszę ocenić na skali, gdzie „1” oznacza: „całkowicie nie wyraża patriotyzmu”, a „5” oznacza: „całkowicie wyraża patriotyzm”.
Poniższy wykres przedstawia szczegółowe wyniki w postaci średniej wyliczonej ze skali od 1 do 5. Zostały one dodatkowo uporządkowane od wartości najwyższej do najniższej. Okazuje się, że 12 z zaproponowanych 13 form aktywności traktowana jest przez młodych Polaków jako przejaw postawy raczej patriotycznej niż niepatriotycznej (średnia powyżej 3,00). Za najbardziej patriotyczne uznano:
- znajomość hymnu państwowego (średnia 4,54);
- gotowość do obrony kraju w wypadku wojny;
- znajomość historii kraju;
- emocjonalne przywiązanie do symboli narodowych;
- wywieszanie flagi podczas świąt narodowych;
- posługiwanie się poprawną polszczyzną;
- głosowanie w wyborach.
W mniejszym stopniu wyrazem patriotyzmu jest:
- wysoka kultura osobista w kontaktach z obcokrajowcami;
- kibicowanie polskim reprezentacjom sportowym;
Jeszcze rzadziej wskazywane były:
- działalność na rzecz społeczności lokalnej;
- przestrzeganie prawa;
- uczestnictwo w nabożeństwach podczas świąt narodowych.
Jedna natomiast aktywność, zdaniem większości badanych, nie wyraża patriotyzmu (średnia pod czerwoną kreską). Było to płacenie podatków.
Zadałem też inne pytanie. Z czystej, poznawczej ciekawości:
Skąd pochodzi ten fragment: Już tam ojciec do swej Basi mówi zapłakany - Słuchaj jeno, pono nasi biją w tarabany?
Wyniki wyglądają następująco:
Pytanie o to, "jakiego patriotyzmu nam potrzeba?" i szereg kolejnych, zaczynając od tego, jak go uczyć, wciąż pozostaje aktualne... Może ktoś je zada tym razem.
 |
| Zobacz źródło |
